Uznanie za niegodnego dziedziczenia - nowe podstawy

Nowelizacja art. 928 k.c., tj. uznania za niegodnego dziedziczenia

Zgodnie z dotychczasowym brzmieniem art. 928 k.c. za niegodnego dziedziczenia mógł zostać uznany spadkobierca, który: 

1) dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy;

2) podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności;

3) umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub przerobił jego testament albo świadomie skorzystał z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego. 

Nowości w prawie spadkowym 

Wraz ze zmianą ustawy Kodeks cywilny z 28 lipca 2023 roku katalog okoliczności uznania danej osoby za niegodną dziedziczenia został rozszerzony o dwa kolejne elementy. Od tejże daty za niegodnego dziedziczenia może być uznany również spadkobierca, który: 

4) uporczywie uchylał się od wykonywania wobec spadkodawcy obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową, oraz

5) uporczywie uchylał się od wykonywania obowiązku pieczy nad spadkodawcą, w szczególności wynikającego z władzy rodzicielskiej, opieki, sprawowania funkcji rodzica zastępczego, małżeńskiego obowiązku wzajemnej pomocy albo obowiązku wzajemnego szacunku i wspierania się rodzica i dziecka.

Przesłanka uporczywości

Zgodnie z panującym w doktrynie stanowiskiem przesłankę „uporczywości” należy rozumieć jako długotrwałe i powtarzające się zachowanie osoby zobowiązanej do określonego zachowania. Wobec powyższego jednorazowe zachowanie osoby, na której ciąży obowiązek alimentacyjny, nie będzie uznawane za uporczywe. Znamienia „uporczywości” nie wypełnia także powstrzymywanie się od wypełnienia obowiązków z przyczyn niezależnych od zobowiązanego, np. wobec sytuacji zdrowotnej (życiowej), jak i finansowej w której się znalazł. Zachowanie zobowiązanego musi być zatem świadomie nakierowane na osiągnięcie określonego skutku, w tym przypadku negatywnego dla uprawnionego, którego potrzeby nie zostaną zaspokojone. Osoba zobowiązana zna treść swojego obowiązku alimentacyjnego oraz jego wysokość, gdyż została ona już wcześniej ustalona orzeczeniem sądu, ugodą albo w drodze umowy, a mimo to nie chce tego obowiązku wykonać. (Sondej Marek Zbigniew, Zmiany przepisów o spadkobraniu w latach 2015-2023 i ich wpływ na dotychczasowy system dziedziczenia).

Uchylanie się od wykonywania obowiązku pieczy

Kolejna przesłanka uznania spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia tj. uporczywe uchylanie się od wykonywania obowiązku pieczy nad spadkodawcą, nie ogranicza się jedynie do ustawowo nałożonych obowiązków opieki nad osobą bliską. Ustawodawca wyraźnie zastrzegł, przez użycie zwrotu „w szczególności”, że katalog sytuacji, w których na spadkobiercy spoczywa obowiązek pieczy nad spadkodawcą, ma pozostawać otwarty. To od sądu orzekającego w danej sprawie będzie zależała ocena, czy osoba powołana do dziedziczenia we właściwy sposób realizowała obowiązek opieki. (Sondej Marek Zbigniew, Zmiany przepisów o spadkobraniu w latach 2015-2023 i ich wpływ na dotychczasowy system dziedziczenia).

Nowe podstawy uznania za niegodnego dziedziczenia - od kiedy obowiązują?

Rozszerzenie katalogu okoliczności uznania za niegodnego dziedziczenia o dwie dodatkowe przesłanki ograniczone zostało poprzez tzw. regułę intertemporalną. Zgodnie z tym powyższe podstawy niegodności (pkt 4-5) stosuje się do zdarzeń stanowiących podstawę uznania za niegodnego dziedziczenia, zaistniałych po dniu wejścia w życie niniejszej ustawy. Zatem nie może być uznana za niegodną dziedziczenia osoba, która uchylała się od obowiązków alimentacyjnych lub pieczy nad spadkodawcą przed wejściem w życie wspomnianej nowelizacji, tj. przed 23 lipca 2023 r.  

Doradztwo prawne w sprawach spadkowych – Łódź, Zgierz

Oferujemy kompleksowe wsparcie prawne w szeroko rozumianych sprawach spadkowych. Prowadzimy m.in. sprawy o dział spadku, o zachowek, o wydziedziczenie, u unieważnienie testamentu i wiele innych. Zapraszamy do kontaktu w celu omówienia Państwa sprawy i zaproponowana najkorzystniejszych rozwiązań prawnych.   

Słowa kluczowe: sprawy spadkowe, porady prawne Łódź, adwokat Zgierz, adwokat w Ozorkowie, pomoc prawna Łódź, prawo spadkowe adwokat Łódź, adwokat prawo spadkowe, pomoc prawna, porady prawne Łódź