List żelazny – czym jest i jak go uzyskać

List żelazny – czym jest i jak go uzyskać

Instytucja listu żelaznego dedykowana jest przede wszystkim podejrzanym lub oskarżonym, którzy z obawy przed tymczasowym aresztowaniem zdecydowali się opuścić granice kraju. Jest to dość powszechna sytuacja, zwłaszcza, kiedy oskarżony przebywający za granicą chce aktywnie brać udział w toczącym się postępowaniu karnym, pod warunkiem występowania z wolnej stopy, czyli na wolności do czasu prawomocnego zakończenia postępowania. 

Warunki otrzymania listu żelaznego

Warunkami obligatoryjnymi wniosku są przede wszystkim dwa wymogi: fakt przebywania poza granicami kraju i oświadczenie, o którym mowa w art. 281 k.p.k. Oskarżony przebywający za granicą – jak stanowi art. 281 k.p.k.  ,,składa oświadczenie, że stawi się do sądu lub do prokuratury w oznaczonym terminie’’, takie oświadczenie składane jest za pomocą wniosku o wydanie listu żelaznego do właściwego miejscowo sądu okręgowego. Sąd okręgowy może również uzależnić wydanie listu żelaznego od poręczenia majątkowego. 

,,Wydanie listu żelaznego można rozważać nawet względem oskarżonego, który utrudnia postępowanie karne, albo gdy jego miejsce pobytu za granicą nie jest znane, albo jest znane, lecz wydanie go przez państwo obce jest bądź niemożliwe (ze względu na brak umowy ekstradycyjnej lub pobyt poza Unią Europejską w państwie, którego jest obywatelem), bądź też powodowałoby znaczne trudności, zaś w interesie publicznym leży wyjaśnienie sprawy.’’ – Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 11 marca 2020 r. II AKz 102/20.

Co gwarantuje list żelazny?

Jak już zostało wspomniane na wstępie, list żelazny zapewnia podejrzanemu/oskarżonemu udział w postępowaniu karnym na wolności, do czasu jego prawomocnego zakończenia. Zgodnie z treścią art. 281 § 4 k.p.k. sąd wydając list żelazny, uchyli postanowienie o tymczasowym aresztowaniu. 

Jednakże, aby tak się stało, oskarżony musi spełniać określone wymogi m.in.: stawiennictwo w oznaczonym terminie na wezwanie sądu/prokuratury – w razie niestawiennictwa istnieje możliwość usprawiedliwienia swojej nieobecności,  pozostawanie w obranym miejscu w kraju, jeśli jednak chce opuścić dane miejsce musi uzyskać pozwolenie sądu, brak utrudniania postępowania, w tym nienakłanianie świadków do składania fałszywych zeznań lub wyjaśnień.

Pamiętać należy, że w sąd w każdym czasie może odwołać list żelazny, kiedy będzie miało to miejsce? Między innymi wtedy, kiedy oskarżony nie zastosuje się do któregoś z warunków wskazanych powyżej.

Zakres ochrony listu żelaznego

Niekiedy osoba objęta ochroną listu żelaznego wpada w pewną pułapkę, gdyż mogłoby się wydawać, że list ten zapewnia wolność po przybyciu do kraju w każdym przypadku. 

Nic bardziej pozornego, bowiem ,,zapewnienie oskarżonemu pozostawania na wolności - o którym mowa w art. 282 § 1 k.p.k. - odnosi się jedynie do postępowania, w związku, z którym wydano list żelazny i w żadnym razie nie rozciąga się na inne postępowania, w szczególności w sprawach, w których nastąpiło prawomocne skazanie.’’ – Postanowienie Sadu Najwyższego z dnia 29 lipca 2009 r. I KZP 11/09.

Powyższe ma zastosowanie wówczas, kiedy przeciwko oskarżonemu toczy się kilka postępowań, w tym postępowanie wykonawcze. List żelazny zapewnia pozostawanie na wolności, jedynie w odniesieniu do konkretnego postępowania, do którego został wydany. Oznacza to więc, że sąd może zastosować tymczasowe aresztowanie w innej sprawie, gdyż list nie rozciąga się na wszystkie prowadzone postępowania wobec oskarżonego. Co ważne wydanie listu żelaznego nie uchyla również wykonania wyroku skazującego na karę pozbawienia wolności. 

Sprzeciw prokuratora a wydanie listu żelaznego

Aktualne przepisy kodeku postępowania karnego stanowią, że list żelazny w postępowaniu przygotowawczym może być wydany na wniosek prokuratora albo przy braku jego sprzeciwu. Dosłowne rozumienie w/w przepisu prowadziłoby do przekonania, że w razie sprzeciwu prokuratora, sąd nie wyda listu żelaznego. Jest to bardzo mylne stwierdzenie, a sam przepis skonstruowany jest w dość niezrozumiały sposób dla zwykłego człowieka. Reasumując, w ramach uspokojenia, sąd okręgowy rozpoznający wniosek o wydanie listu żelaznego nie jest związany sprzeciwem prokuratora, mimo że mogłoby się tak wydawać z brzmienia art. 281 § 2 k.p.k. – sąd orzekać będzie więc jedynie według własnego uznania.  

Sprawy karne – adwokat w Łodzi Zgierzu Ozorkowie

Zapraszamy na konsultacje prawne w sprawach z zakresu szeroko rozumianego prawa karnego. Oferujemy kompleksową pomoc prawną w sprawach karnych zarówno na etapie postępowania przygotowawczego, sądowego jak i wykonawczego. Nasze kancelarie adwokackie mieszczą się w Łodzi, Zgierzu i w Ozorkowie.   

Słowa kluczowe: list żelazny, adwokat sprawy karne, obrona w sprawach karnych, prawo karne adwokat Łódź, porady prawne Zgierz, adwokat w Łodzi