Do kogo należy lokatorskie prawo do lokalu po przekształceniu je w prawo odrębnej własności?

Do kogo należy lokatorskie prawo do lokalu po przekształceniu je w prawo odrębnej własności?

Czy prawo odrębnej własności lokalu nabyte w czasie trwania małżeńskiej wspólności ustawowej, wskutek przekształcenia lokatorskiego prawa do lokalu wchodzi w skład majątku osobistego małżonka, czy do majątku wspólnego małżonków?

Bardzo często zdarzają się sytuacje, że spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu przysługuje jednemu z małżonków i w trakcie trwania małżeństwa dochodzi do przekształcenia tego prawa w odrębną własność. Kto w takim przypadku jest właścicielem lokalu po jego przekształceniu? Ten z małżonków, któremu przysługiwało spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu, czy w związku z tym ,że do przekształcenia doszło w trakcie trwania małżeństwa jest ono objęte wspólnotą majątkową?   

Wykupienie lokatorskiego prawa do lokalu w trakcie małżeństwa

Do Sądu Najwyższego trafiło pytanie prawne, w którym zapytano, czy prawo odrębnej własności lokalu nabyte w czasie trwania małżeńskiej wspólności ustawowej, wskutek przekształcenia lokatorskiego prawa do lokalu na zasadzie surogacji wchodzi w skład majątku osobistego tego z małżonków, do którego majątku osobistego wchodziło lokatorskie prawo do lokalu?

W uchwale Sądu Najwyższego z dnia 22 kwietnia 2015 r., sygn. akt III CZP 13/15 wskazano, że prawo odrębnej własności lokalu nabyte przez pozostającego w małżeńskiej wspólności ustawowej członka spółdzielni, któremu przysługiwało stanowiące jego majątek osobisty spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu, należy do majątku osobistego tego członka (art. 33 pkt 10 KRO).

Spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu jako majątek osobisty

Art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych stanowi, że na pisemne żądanie członka, któremu przysługuje spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielnia jest obowiązana zawrzeć z tym członkiem umowę przeniesienia własności lokalu po dokonaniu przez niego spłaty należności określonych w pkt 1 i 2 ust. 1 tego artykułu. Z przepisu wynika, że dochodzi do zmiany prawa. Ustawa zmiany tej nie nazywa przekształceniem, wskazuje jedynie podmiot uprawniony do nabycia prawa nowego, jest nim członek spółdzielni, któremu przysługuje lokatorskie prawa do lokalu, a więc prawo niezbywalne, niedziedziczne i niepodlegające egzekucji. 

Czym jest surogacja?

Należy zatem rozważyć, czy nie zachodzi przewidziana w art. 33 pkt 10 KRO surogacja. Surogacja polega na tym, że ze środków uzyskanych w zamian za przedmioty wchodzące pierwotnie w skład określonego majątku nabywane są inne przedmioty, które wchodzą niejako w ich miejsce. Inaczej mówić surogacja to zastąpienie jednego składnika majątku osobistego innym składnikiem. 

Jak wskazał Sąd Najwyższy, nie powinno budzić wątpliwości, że prawo przysługujące dotychczas uczestnikowi (lokatorskie) przestaje istnieć i jest to sytuacji analogiczna z jego wygaśnięciem. W razie wygaśnięcia spółdzielczego prawa do lokalu, spółdzielnia zobowiązana jest wypłacić osobie uprawnionej rynkową wartość lokalu. Prawo to zatem, na chwilę ustania, ma wartość odpowiadającą wartości rynkowej lokalu i tę samą wartość nabywa w tej samej chwili, to jest z momentem zawarcia umowy, prawo wykreowane tą umową. We wskazanej więc sytuacji nie ma przyrostu wartości, a ekwiwalentność ekonomiczna obu tych praw powinna budzić wątpliwości. 

Reasumując, Sąd Najwyższy doszedł do przekonania, że w tych okolicznościach należy przyjąć, że prawo nabyte czyli odrębna własność lokalu zostało uzyskane, w sensie ekonomicznym, kosztem majątku osobistego.

Nakłady na wykup lokalu 

Sąd Najwyższy słusznie również zwrócił uwagę, że okoliczność, że dokonana zmiana charakteru prawa wymagała określonych wydatków, które, jak ustalono, poniesione zostały z majątku wspólnego małżonków, jest dla oceny przynależności powstałego prawa do majątku osobistego bez znaczenia. Wydatki te podlegać będą bowiem rozliczeniu jako nakład z majątku wspólnego na majątek osobisty na podstawie art. 45 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. 

Sprawy majątkowe – kancelaria adwokacka Łódź Zgierz

Oferujemy pomoc prawną w szeroko rozumianych sprawach dotyczących spraw majątkowych, m.in. sprawy o podział majątku byłych małżonków, w tym rozliczenie nakładów; sprawy o rozliczenie konkubinatu; sprawy o zniesienie współwłasności, dział spadku i nie tylko. Zapraszamy do naszych kancelarii w Łodzi i Zgierzu w celu omówienia Państwa sprawy. 

Słowa kluczowe: sprawy o podział majątku, podział majątku byłych małżonków, sprawy działowe, sprawy cywilne, sprawy o zapłatę, adwokat Łódź, adwokat Zgierz