Rozwiązanie umowy dożywocia

Rozwiązanie umowy dożywocia

Czym jest umowa dożywocia? Czy da się rozwiązać, odwołać umowę dożywocia? Jeżeli tak to w jaki sposób i jakie przesłanki muszą być spełnione? W jakim okresie można rozwiązać umowę dożywocia?

Czym jest umowa dożywocia i na czym polega?

Według art. 908 Kodeksu cywilnego, jeżeli w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązał się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie (umowa o dożywocie), powinien on, w braku odmiennej umowy, przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym. Jeżeli w umowie o dożywocie nabywca nieruchomości zobowiązał się obciążyć ją na rzecz zbywcy użytkowaniem, którego wykonywanie jest ograniczone do części nieruchomości, służebnością mieszkania lub inną służebnością osobistą albo spełniać powtarzające się świadczenia w pieniądzach lub w rzeczach oznaczonych co do gatunku, użytkowanie, służebność osobista oraz uprawnienie do powtarzających się świadczeń należą do treści prawa dożywocia. Dożywocie można zastrzec także na rzecz osoby bliskiej zbywcy nieruchomości. Mówiąc prościej, w wyniku zawarcia umowy o dożywocie dochodzi do przeniesienia własności nieruchomości w zamian za zobowiązanie się nabywcy do zapewnienia zbywcy dożywotniego utrzymania oraz sprawienia mu pogrzebu odpowiadającego zwyczajom miejscowym.

Czy można rozwiązać umowę dużywocia?

Zgodnie z art. 913 Kodeksu cywilnego, jeżeli z jakichkolwiek powodów wytworzą się między dożywotnikiem a zobowiązanym takie stosunki, że nie można wymagać od stron, żeby pozostawały nadal w bezpośredniej ze sobą styczności, sąd na żądanie jednej z nich zamieni wszystkie lub niektóre uprawnienia objęte treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę odpowiadającą wartości tych uprawnień. W wypadkach zaś wyjątkowych sąd może na żądanie zobowiązanego lub dożywotnika, jeżeli dożywotnik jest zbywcą nieruchomości, rozwiązać umowę o dożywocie.

Jak wielokrotnie stwierdzał Sąd Najwyższy, ponieważ właściwe wykonywanie obowiązków stron umowy dożywocia wymaga kontaktu osobistego, ustawodawca czyniąc wyłom w zasadzie pacta sunt servanda przewidział możliwość zmiany jego treści, w warunkach określonych w art. 913 § 1 Kodeksu cywilnego. W razie zachodzenia tej przesłanki istnieje podstawa do wystąpienia z roszczeniem o zamianę świadczeń dożywotnich na rentę. Natomiast do rozwiązania przez sąd dożywocia nie wystarcza powstanie niewłaściwego stosunku pomiędzy stronami, uniemożliwiającego im pozostawanie nadal w bezpośredniej styczności. Art. 913 § 2 Kodeksu cywilnego stanowi bowiem wyraźnie, że umowę można rozwiązać tylko w wypadkach wyjątkowych.

Między innymi w wyroku z dnia 24 października 2002 r. (sygn, I CK 18/02) Sąd Najwyższy stwierdził, że dla rozwiązania umowy dożywocia w trybie art. 913 § 2 Kodeksu Cywilnego niewystarczające jest samo stwierdzenie niewywiązywania się z obowiązków względem dożywotnika, czy negatywne psychiczne nastawienie do niego. Muszą bowiem między stronami wytworzyć się takie stosunki, że bezpośrednia styczność stron jest wykluczona, a ponadto musi zachodzić wyjątkowość sytuacji.

Z określoną w art. 913 § 2 Kodeksu cywilnego „wyjątkowością” mamy do czynienia wtedy, gdy zachowanie się zobowiązanego wobec dożywotnika jest szczególnie naganne, a przewidziana w art. 913 § 1 Kodeksu Cywilnego możliwość zamiany świadczeń na rentę nie może przynieść zadowalającego rezultatu. Sąd Najwyższy stwierdzał też wielokrotnie, że przesłanką kwalifikacji wypadku z art. 913 § 2 k.c., jako wyjątkowego jest m.in. krzywdzenie dożywotnika, czy agresja wobec niego.

Z redakcji art. 913 § 2 Kodeksu cywilnego wynika wniosek, że rozwiązanie umowy o dożywocie jest środkiem stosowanym w ostateczności, gdy nie jest możliwe zapewnienie w inny sposób ochrony prawnej podmiotowi, który na jej udzielenie zasługuje.

Dodatkowo na co należy zwrócić uwagę, to użycie w art. 913 § 2 k.c. formuły "sąd może" rozwiązać umowę o dożywocie co oznacza, że należy to do dyskrecjonalnej władzy sądu.

Jak wynika z powyższego, pomocne może się tu okazać wsparcie adwokata, który w sposób profesjonalny pomoże przygotować odpowiednie pisma do sądu, a także pomoże przygotować odpowiednią argumentacje dla poparcia wywodzonych roszczeń.

Tak na marginesie należy dodać, że zgodnie z poglądem przyjętym w doktrynie i orzecznictwie, obowiązki z umowy dożywocia przechodzą nie tylko na osobę, która nabywa nieruchomość w drodze sukcesji singularnej, ale również generalnej (dziedziczenia). Zobowiązanie z umowy dożywocia wygasa tylko wskutek śmierci dożywotnika, zatem śmierć zobowiązanego do świadczenia nie powoduje wygaśnięcia zobowiązania. W ramach sukcesji generalnej obowiązki świadczeń na rzecz dożywotnika przechodzą na spadkobierców zobowiązanego.

Własność nieruchomości po rozwiązaniu umowy dożywocia

Na tle art. 913 § 2 Kodeksu cywilnego rozbieżności budzi kwestia, czy orzeczenie sądu rozwiązujące umowę o dożywocie powoduje od razu przejście tytułu prawnego do nieruchomości z powrotem na dożywotnika, czy też skutkuje jedynie powstaniem roszczenia o przeniesienie własności nieruchomości. Raczej w orzecznictwie dominuje pogląd, że rozwiązanie umowy dożywocia przez sąd nie wywołuje skutku rzeczowego w postaci odzyskania tytułu prawnego do nieruchomości przez dożywotnika.

Adwokat Łódź Zgierz – sprawy cywilne, porady prawne, reprezentacja przed sądem

Kancelaria Adwokacka Adwokata Piotra Sęka w Łodzi i Zgierzu świadczy pomoc prawną m.in. w sprawach z zakresu prawa cywilnego, spadkowego, rodzinnego, czy odszkodowawczego. Posiadamy wieloletnie doświadczenie w reprezentacji Klientów w sporach sądowych nie tylko na terenie województwa Łódzkiego, ale na obszarze całej Polski. Zapraszamy do zapoznania się ze szczegółową ofertą naszej Kancelarii Adwokackiej.

Słowa kluczowe: rozwiązanie umowy dożywocia, adwokat Łódź, Kancelaria Adwokacka Łódź, porady prawne Zgierz, porady prawne Łódź, prawnik Łódź, prawnik, pomoc prawna